Kaartenbak deel 3Kaartenbak deel 3

Kaartenbak deel 3

21. Pramen in de KAARTENBAK

In verband met de PRAMENRACE is het toepasselijk om ook, al kijkend in de KAARTENBAK van het Oude Raadhuis naar de ingeleverde afbeeldingen met pramen te kijken. Jannie Harting-den Das van de Pontweg in het Oosteinde zond afbeeldingen in van twee van haar olieverfjes die rijkelijk gelardeerd zijn met deze typisch Aalsmeerse vaartuigen.

Een van de werkstukken heet: "Achteruit varen met sneeuwballenvlet". Een en ander speelt zich af achter Pontweg 12. Zij schrijft: "De seringenakkers zijn van Maarten en Kees Alderden. De kas rechts op de afbeelding is van Arie Groeneveld en inmiddels gesloopt en hiervoor is iets nieuws gekomen. De persoon achter de sneeuwballenvlet is Joop Jongkind, die de boot met zijn roeiboot met buitenboordmotor voortduwt. De persoon voor op de boot is ene Dick Jongkind, die de achteruitvarende boot in het gareel moet houden. Van dit moment heb ik een schilderij gemaakt omdat ik dacht 'hoe lang nog?' ".

22. Aldert Joore in de KAARTENBAK, Doorvaart tussen kleine en grote Poel

Eind september, de feestelijke geluiden van vuurwerk en muziek op de plas klinken nog na, maar nu wordt de Poel toch weer stiller en stiller. Er zit al heel veel herfst in de lucht. Als afscheid van de zomer een plaatje in de KAARTENBAK waarop een stuk Westeinder Plas nog in volle zomerse glorie staat afgebeeld. Het is een schilderijtje gemaakt door Aldert Joore, goudgeel van kleur, een botter aangemeerd aan een eiland met in de verte twee zeilboten. De afbeelding van dit werk werd door zijn dochter Loes van Leeuwen-Joore bij het Oude Raadhuis afgegeven.

Zij schrijft: "Toen mijn ouders op een gegeven moment in zorgcentrum 't Kloosterhof gingen wonen, zocht vooral mijn vader, Aldert Joore, ondanks afnemende gezondheid, steeds weer nieuwe bezigheden. Er werd daar ook een tekenclubje opgericht o.l.v. een van de bewoners die ooit een cursus had gevolgd. Mijn vader sloot zich daarbij aan en pakte op die manier een oude hobby weer op. Heel serieus waren ze met een groepje één ochtend in de week bezig en bespraken na afloop elkaars werk. Mijn vader kreeg weer helemaal de smaak te pakken en tekende en schilderde ook op zijn kamer op alles wat los en vast zat en met allerlei materialen. Hij tekende graag boten en gebruikte als voorbeeld wel eens een werk van Van Tol, waarvan ook schilderijen in het boek 'Een schilderachtig dorp' staan. Toen mijn vader op 31 december 2006 overleed kwamen we op het idee om een van zijn schilderijtjes te gebruiken voor de rouwkaart. Het orginele werk van Van Tol is in het bezit van mijn broer, maar dit is de versie van mijn vader. Het is een vrije impressie van een van de doorvaarten op de Westeinderplassen."

23. De 'Tofferde' boom, een beroemde Aalsmeerse boom in de KAARTENBAK


Jan Lunenburg - 1943: Tofferde boom - potloodtekening

Jaap Spaargaren (Roerdomplaan,) liet in de KAARTENBAK een afbeelding achter van de 'Tofferde' boom. Het is een tekening van Jan Lunenburg, gemaakt in 1943, in lijst van 46 cm x 30 cm. De 'Tofferde'boom is de beroemde Topsvoortsboom, een grote oude populier, 'poepel' op zijn oud Aalsmeers, die aan het begin van de vorige eeuw als een baken aan de kleine Poel stond. De boom stond achteraan op het kavel van 'Het huis met de walviskaken' (Topsvoort) van de familie Eveleens Maarse (Uiterweg 183). De boom was wel zo een begrip in Aalsmeer, dat op een Westeinderplassenkaart uit 1981, haast 50 jaar nadat de boom geveld was, er op de bewuste plek nog steeds 'eenzame boom' geschreven stond.

Voor het boek 'Een schilderachtig Dorp' fotografeerde Jan Ran verschillende werken met daarop afgebeeld Topsvoortsbomen. Uiteindelijk werden er twee afbeeldingen geselecteerd. Op bladzijde 145 zie je een afbeelding van een olieverfschilderij van een onbekende kunstenaar uit het begin van de 20e eeuw waarop de boom nog in volle glorie te zien is. Heel karakteristiek, scheef gegroeid met een eenzijdig gevormde kruin die overhelt over de oever van het water. En de boom komt voor op de afbeelding van een dubbelgeglazuurde tegel waarop je de kolenauto van Gijsbert Jongkind & Zn ziet, die omstreeks 1929 bij Topsvoort op het ijs rijdt met op de achtergrond de beroemde boom. (blz 21).

En dan nu deze tekening van Jan Lunenburg in de KAARTENBAK. Jaap Spaargaren schrijft hierover: " Jan Lunenburg heeft op de kwekerij van de familie Spaargaren gewerkt. Als presentje hebben wij deze tekening van Jan gekregen en deze heeft bij ons tot 1983 in de woonkamer van Uiterweg 200 (tegenover Topsvoort) gehangen. Aangezien de boom al in 1932 omgewaaid is, moet Jan in 1943 een ander voorbeeld hebben gehad. Misschien bestaat er nog eenzelfde tekening van vroeger datum?"


krijt/potlood tekening - de topsvoortsboom van D.Maarse Azn

De Topsvoortsboom van D. Maarse Azn

Het is natuurlijk mogelijk, dat Jan Lunenburg als voorbeeld voor zijn tekening het oorspronkelijke olieverfschilderij heeft gebruikt, dat was immers tot 2001 in het bezit van de familie Eveleens Maarse. Een andere mogelijkheid is dat hij een van de oude Aalsmeer kaarten gebruikte uit de ansichtkaartenverzameling van Gerrit Buis. Of, misschien was er inderdaad 'eenzelfde tekening van vroeger datum' die zijn inspiratiebron was. En dat zou zo maar de andere Topsvoortsboom kunnen zijn die in de KAARTENBAK is ingeleverd. Het is een afbeelding van een prachtige tekening van de 'Tofferde'boom' van D.Maarse Azn. Aangebracht door Dorien Rijke uit Krommenie, die onlangs het Oude Raadhuis bezocht:
Zij schrijft: "Het schilderij hangt bij mijn oom Jaap Vreeken in de Chrysantenstraat. De kunstenaars die exposeerden in het Oude Raadhuis ('wonderkamers') hebben de uitnodigingsfoto voor hun affiche in de glazen hal (de wintertuin) gemaakt waar(aan) hij woont. Ik was op die bewuste tentoonstelling, die ik erg indrukwekkend vond overigens, en zag daar ook die KAARTENBAK staan. Daarin trof ik een afbeelding van een werk van mijn neef Bert Vreeken aan met een heel familieverhaal erbij. Toen ik in die bak ook een afbeelding zag van de Topsvoortse boom, herinnerde ik mij 'onze' versie van diezelfde boom. Daarom lever ik een afbeelding van de bewuste tekening in.
Hier de gegevens: De maker woonde aan 't begin van de Uiterweg en heette D.Maarse Azn van Klaassie. De boom werd getroffen door de bliksem, vandaar zijn wonderlijke vorm. Deze tekening hing altijd in de slaapkamer van mijn moeder (een Vreeken !) in Heemstede. Geen idee hoe zij er aan is gekomen. Ze had altijd wel oog voor mooie oude dingen, zeker zo'n Aalsmeerse boom. Misschien gekregen. Na het overlijden van mijn moeder is de tekening van de boom dus naar oom Jaap gegaan. Mooi opnieuw ingelijst."
De vraag van Jaap Spaargaren lijkt hiermee wel een beetje beantwoord te zijn. Jan Lunenbug woonde in zijn kleine molen op het erf van de familie Vreeken, de vrouw des huizes was weer een zuster van de moeder van Dorien en zo voort. Over de maker van de tekening, D.Maarssen Azn van Klaassie is ook nog veel te vertellen, maar daarover een volgend keer meer.

24. Aan het begin van de Buurt

Deze keer halen we opnieuw een afbeelding van een orginele D.Maarse Azn uit de KAARTENBAK. Misschien kan het verhaal erbij iets meer over deze mysterieuze tekenaar vertellen? De kaart is een tijd geleden ingeleverd door Gré van Mourik-Spaargaren, maar nog steeds niet aan de beurt gekomen, omdat de bijgeleverde foto niet van zo'n goede kwaliteit was. Het is een afbeelding van het begin van de Uiterweg.
De inzendster schrijft: "Na ons bezoek in het Oude Raadhuis in verband met de tentoonstelling 'Oud Aalsmeer in onbekende werken', bedacht ik mij dat er in mijn ouderlijk huis ook een oud schilderij over Aalsmeer hangt. De volgende dag waren wij op bezoek bij mijn vader van 93 jaar (nog helder van geest) en hebben wij het schilderij eens met andere ogen bekeken. Zoals op bijgaande foto is te zien is het een houtskoolschets van de heer D. Maarse Azn. Het is het begin van de Uiterweg en is gedateerd 1905. Ik vroeg aan mijn vader hoe het in zijn bezit kwam. Hij vertelde dat zijn vader (mijn opa dus) het had gewonnen op een verloting. Als ik beter de media had gelezen had dit schilderij zeker een plaatsje in het prachtige boek verdiend."



Inmiddels is het mooie werkje opnieuw gefotografeerd en de heer Spaargaren is 94 geworden. Heel levendig en geïnteresseerd kan hij over de tekening en het verleden wat er bij hoort vertellen." Links de plankbrug van Dirk Baardsen. Rechts, niet zichtbaar op de tekening, daar was Lewestein. Mijn oma was een Maarse en met een Lewestein getrouwd. Rechts zie je wel het rieten dak van Terra Nova. Ik heb nog aan dat dak van Tera Nova gewerkt. Onze familie, de familie Spaargaren, had namelijk een timmerbedrijf. Ik heb ook aan de nok van Topsvoort gewerkt. Ik heb zelfs de walviskaken van Topsvoort gerepareerd, want die waren van onderen kapot."

En zo eindigen we weer bij Topsvoort en is de cirkel rond.

25. Aan het einde van de buurt. Wat de creatieve uiting vermag!

Op de tekening van D. Maarse Azn, beschreven in item 24 is een stukje Uiterweg te zien, het begin van ‘de Buurt’ omstreeks 1905. Dit keer een kaart met een afbeelding van een pasteltekening die een erf aan het einde van de Uiterweg laat zien, in 2003 getekend. Het is een kaart die al weer een poosje geleden ingeleverd is door Riny Kollöffel uit de von Sieboldlaan. Zij vertelt een heel ontroerend verhaal bij deze tekening:
“Ik was in het Oude Raadhuis om het werk van Karin Borgman en Henny Weima te zien.Beide kunstenaars ken ik goed ( de Amerikaanse tekeningen van Henny in de tuinkamer,daar was ik dus zelfs zelf bij toen ze deze maakte in de Canyons). Ik zag bij de entree toen ook de Kaartenbak staan wat ik een heel mooi project vind, omdat je ziet hoeveel het schilderen en tekenen kan betekenen voor mensen, wat de creatieve uiting vermag op welk niveau dan ook. Daar heb ik een heel mooi voorbeeld van en dat wil ik hierbij inleveren in de Kaartenbak. Het is een schilderijtje dat mijn zuster Minou maakte in juni 2003. Het is een soort fantasie op de kleine tuin van Piet Vreeken achter aan de Uiterweg, aan het Zwet. Toen was dat tuintje bij de ark nog omgeven door seringenakkers, die jammer genoeg plaats hebben moeten maken voor grasveld en Aalsmeerse villa’s. In die tijd tekende en schilderde ik met een groepje vrienden en vriendinnen uit Amsterdam her en der in Noord-Holland.



Op die dag in juni besloten we onze tekendag in Aalsmeer te houden omdat Henny (ook lid van ons groepje) oppaste op de hondjes van Piet. In die tijd was mijn zuster Minou al heel erg ziek, ze was eigenlijk al stervende. Maar toch heb ik haar toen meegenomen naar die tekendag. Ik zie haar nog lopen , verbonden aan een zuurstofapparaat liep ze over het lange kwekerijpad, langs de oude kassen van de seringenkweker. Met veel inspanning haalde ze de ark en moest eerst op de bank uitrusten. We besloten daarom om het Zwet het Zwet te laten en de kleine patiotuin tussen de ark en de seringenakkers te gaan tekenen. Ik zie het nog voor me, mijn zuster tekenend op dat terrasje, er stond een beeld van een Griekse wijsgeer en Aafje Heinis zong op de achtergrond. Ook herinner ik me dat we met elkaar over leven en dood spraken. Voor mij een dag met een gouden randje, omdat mijn zuster zo genoot. Zo mooi, dat zij in haar allerlaatste levensfase nog troost kon putten uit het creatief bezig zijn. Korte tijd later is zij gestorven.”

26. Henk Pen portretteerde Jannie Harting

In de KAARTENBAK opnieuw een afbeelding van een werk van een gestorven Aalsmeerse kunstenaar. Het is een aquarel met contépotlood uit 2003 van Henk Pen. Al het tweede portret van Henk Pen dat in het kader van het Kaartenbakproject ingeleverd werd bij het Oude Raadhuis aan de Dorpsstraat. Het eerste portret was een vlugge pastelschets van een telg van de familie Hilverda. Dit keer is het een portret van Jannie Harting. Het vlotte handschrif van Pen is duidelijk herkenbaar.

Jannie schrijft over dit portret het volgende: "Ik ben lid van de Stichting Amstelveense KunstBelangen en neem wekelijks deel aan portret- en figuurtekenen in een inloopatelier dat wordt geleid door vrijwilligers. Henk Pen was in 2003 ook een van die atelierleiders die dat het gehele jaar door deed. Op zekere dag verscheen het uitgenodigde model niet en daarvoor in de plaats heb ik toen model gezeten. Ik voelde me duidelijk niet op mijn gemak en ik kon daarom niet goed stil zitten. Henk Pen was een van de aanwezigen die mij toen portretteerde. Op het moment dat ik een rood hoofd kreeg gooide hij wat rode verf op zijn tekening. Dat is duidelijk te zien. Zijn overlijden in 2008 is werkelijk een gemis voor de SAKB.

27. Aalsmeers' Openluchtmuseum

We blijven met de KAARTENBAK nog even op de Uiterweg, met een afbeelding van een schilderij van de boerderij van Dahlia Maarse, de huidige Historische Tuin. In 1985 schilderde Elise van Kooten deze boerderij, bedolven onder een dikke laag sneeuw.

Net zo besneeuwd als 'de Stommeermolen', een werk in olieverf van haar hand dat de omslag siert van het boek 'Een schilderachtig dorp, Oud Aalsmeer in onbekende werken'. In die twee strenge winters eind jaren tachtig schilderde ze heel wat van die winterse taferelen.
De eigenaar van dit schilderij van de Historische Tuin in de winter wordt door Elise van Kooten-Hoogendoorn niet genoemd. Deze komt echter in januri 2011, naar aanleiding van een lezing in de Doopsgezinde Kerk met haar verhaal en foto op de proppen.

Het is Jacqueline Tas-Baardse, ze schrijft: "Na de enige lezing 'Aalsmeer, drager van onze herinneringen' hierbij de foto van het schilderij dat ik mee genomen had. In de jaren '80 kocht ik dit schilderij in de antiekzaak van de firma Hoogendoorn in de Zijdstraat. Het is de boerderij van de Historische Tuin in de winter, geschilderd door E.C.H. van Kooten. De lijst heb ik er zelf om heen laten maken bij Dobber, destijds in het begin van de Zijdstraat. Jaren heeft het op zolder gestaan, maar door de leuke reacties op de kring hangt het nu weer op een slaapkamer. Hartelijke groeten van Jacqueline Tas - Uiterweg 188"

Ook Mariska de Graaf vond haar inspiratie op de Historische Tuin. Verschillende plekjes in dit Aalsmeerse openluchtmuseum werden door haar vastgelegd en zijn in het boek te zien, zoals de geraniumkas, de oude schuur, de rozenkas, de kolenkachel…… In de KAARTENBAK treffen we uit deze Historische Tuin-serie van Mariska nu "Kolenhok en schuur' aan, een vlot getekend werkje in aquarel en inkt. Het werk is in bezit van mevrouw A. Buis-Man, ook wonende aan de Uiterweg.

28. IJspret bij Watertoren

inspiratiebron voor creatief Aalsmeer

Een van de eerste kaarten in de Kaartenbak was een IJslandschap met schaatsers op de Grote Poel bij de watertoren .Een olieverfje geschilderd door H. Ravesloot. Nu opnieuw een afbeelding van zo'n landschap in de KAARTENBAK, dit keer van Elise Hoogendoorn-van Kooten.

Het is de afbeelding van een werk dat zij in 1985 maakte. Een schilderij in de breedte van de Westeinderplas met een Koek-en- Zopie tent, met op de achtergrond, zeer robuust aanwezig: de watertoren. Elise werd geïnspireerd door de schilder Andreas Schelfhout. Deze romantische Haagse schilder ( 1787-1870, een voorloper van de Haagse school) staat bekend om zijn Hollandse ijsgezichten. Dit Aalsmeerse schaatstafereel van Elise van Kooten doet ons direct aan vorig jaar denken, wat werd er toen ook heerlijk geschaatst op de Westeinderplas. En nu met de Kerstdagen is er al weer sprake van veel ijs en sneeuw. Opnieuw veel Koek-en -Zopie?

En dan steeds opnieuw weer die watertoren in de KAARTENBAK. Dit meest karakteristieke bouwwerk van Aalsmeer, ontworpen door Ir. Sangster in Art-Deco stijl, is heel duidelijk een niet aflatende inspiratiebron voor creatief Aalsmeer. Een voorbeeld hiervan is de afbeelding van het verfwerkstukje 'de Watertoren bij dag' van Dick Kootstra. Hij voegde hier ook nog een gedicht aan toe, gelieve dit vooral op zijn Oud-Aalsmeers uit te spreken:



Watertoren

Ik word gek van die watertoren Of is het slechts schone schain Blijf af van die watertoren Want die watertoren, die is van main

Hij is toch van ons, die Watertoren Als baken van Aalsmeer Want als we gaan met verre reizen Missen we die watertoren weer

Ja, hij is van ons die Watertoren De wachter aan de poel Hij kan ons nog steeds bekoren Elke Aalsmeerder weet wat ik bedoel

Dick Kootstra 2009

29. Beschilderde staartklok tikt de laatste uren weg……..
De laatste kaart is, heel toepasselijk aan het einde van het jaar, de afbeelding van een beschilderde staartklok. Vroeger was het heel gebruikelijk dat er een eigen hof of boerderij op zo'n klok geschilderd werd. Deze klok is in 1985 beschilderd door Elise Hoogendoorn-van Kooten uit de Zijdstraat. Zij schrijft: "De opdrachtgever van dit schilderij had een bouwpakket gekocht van deze staartklok. Hij had al een paar schilderijen van mij en vroeg mij de bovenkant te beschilderen.



Hoewel de eigenaar dat eigenlijk niet nodig vond, heb ik eerst een ontwerp in aquarel gemaakt om te laten zien wat mijn idee was. Links zijn wat huizen en de Westertoren van Amsterdam te zien. Op de voorgrond schilderde ik Aalsmeerse kassen en rechts de Watertoren uit Kudelstaart. Je ziet de toren en de Stommeerweg vanuit het water met op de voorgrond een zeilboot. De opdrachtgever kwam namelijk uit Amsterdam, werkte in Aalsmeer in de bloemen en woonde in Kudelstaart. Verschillende gedeeltes zijn op koper geschilderd, dat was weer een nieuwe ervaring voor me."

30. Nog een paar huizen in het Oosteinde

Marijtje Ceelen - Noordam leverde twee afbeeldingen in van schilderijen die zij maakte van huizen in het Oosteinde. Zij kwam al even in beeld bij 'de ketelhuizen' in Kaartenbak item nr 6. Het ene schilderij is een boerderij in de mist aan het begin van de Hornweg.

Het is de boerderij van de familie de Bruin. Marijtje schilderde het in 1982. Haar vader Jan Noordam is er geboren

Het andere werk laat een huis op Aalsmeerderweg 161 zien. door haar geschilderd in 1978. Haar vriendin Jannie Kammeraad woonde er toen. Zij had het huis van familie gekocht. Inmiddels woont de familie Molenaar er al heel wat jaartjes. De vrouw des huizes is de schrijfster Marianne Knegt, die zo nu en dan ook interviewt bij de 'Talk of the town' in de Oude Veiling.

Vervolg

Eerstkomende programma(s)

«

Archief overzicht:

»